AMAÇ

Bu etkinliğin amacı, lisansüstü öğrenciler ve araştırmacılara Dijital Beşeri Bilimler (DBB) yaklaşım ve yöntemleri konusunda eğitim vermektir. Dijital Beşeri Bilimler (digital humanities) esas olarak son yıllarda önemli bir şekilde gelişen bilgi işlem- enformasyon teknolojisinin imkanlarını sosyal ve beşeri bilimlere aktarma, bu iki sahayı buluşturma uğraşıdır. DBB, yeni araştırma sorularına ve bilgi üretimine imkân tanıyan ve teknolojinin sağladığı yöntemlerden beslenen akademik bir bilim dalı olarak tanımlanabilir.

Tüm dünyada saygın kurum ve üniversitelerin önderliğinde sosyal ve beşeri bilimler alanına yeni bir ivme kazandıran DBB akademik çalışmalarla her geçen gün gelişmektedir. DBB, sosyal ve beşeri bilimlerin tüm dallarında dijital yöntemlerin kullanıldığı çok katmanlı ve tematik araştırmalar için güçlü ve disiplinlerarası bir altyapı sağlamaktadır. Örneğin DBB’nin alt alanı olan dijital tarih, tarihsel malzemelerin tasnifi ve dijitalleştirilmesi, ilk el kaynaklardaki büyük verilerin sayısallaştırılması ve veriye dönüştürülmesi ile çok çeşitli temalarda ve -harita, grafik, ilişki ağları, zaman çizelgesi, yapay zekâ, makine öğrenmesi ve kodlama gibi yaklaşımlarla analizleri ve görselleştirilmelerini içermektedir.  Bu yöntemler bir taraftan disipliner anlamda tarihçilik yapma imkânlarını artırırken diğer yandan tarih ve insan bilimlerinin kamusallaşmasını ve ortak ve yüksek öğrenimde ders materyalleri üretilmesini ve daha da önemlisi beşeri bilimler araştırmalarının kapsamı ve mahiyetinin genişletilmesini sağlamaktadır.

Son yıllarda dünyada pek çok üniversite Center for Digital Humanities ya da Center for Digital History olarak merkezler, enstitüler üniversite bölümleri açılmıştır. Virginia, Princeton, California- Los Angeles, University of South Carolina, King’s College ve University of Glasgow Avrupa ve Amerika’da olan onlarca kurumdan sadece bir kaçı olarak örnek verilebilir. Hatta, HASTAC kısaltmasıyla bu tür kurumları ve bu alanda çalışan araştırmacıları bir araya getiren büyük bir organizasyon da kurulmuştur. Bu merkezleri ve üniversite müfredatlarını incelediğimizde genel olarak araştırma ve eğitim süreçlerine katkı açısından önemli çalışmalar yaptıklarını görmekteyiz. Ayrıca halkın, bu alanlarda üretilen bilgiye ulaşması ve elindeki bilgi ve kaynakları da bu ortak bilgi havuzuna katması için de kamusal faaliyetler yürütülmektedir.

Marmara Üniversitesi Dijital Beşeri Bilimler Merkezi Uygulama ve Araştırma Merkezi 2021 yılında kurularak bu alanda akademik faaliyetlerine başlamıştır. DBB Merkezi genel olarak sosyal ve beşeri bilimler ve özelde tarih ve şehir araştırmaları alanında çalışmalar yürütmek ve projeler tasarlamak adına kurulmuş Türkiye'deki ilk araştırma merkezidir. Bilimsel çalışmaların yanı sıra uygulamalı eğitimler, staj, misafir ve doktora sonrası araştırmacı imkânları ile alana ilgi duyan öğrenci, araştırmacı ve kurumları bir araya getirmek ve iş birlikleri kapsamında yeni projeler üretmek hedeflenmektedir. DBB Merkez Müdürü Doç. Dr. Yunus Uğur başta olmak üzere Yönetim ve Danışma Kurulu Dijital Beşeri Bilimler alanında önemli çalışmalar yapan farklı disiplinlerden akademisyenlerden oluşmakta ve bu alandaki önemli bir deneyim ve tecrübe ağını temsil etmektedir. Birkaç örnek vermek gerekirse, farklı alanlarda dijital yöntemleri içeren projelere danışmanlık yapan Yunus Uğur aynı zamanda TÜBİTAK destekli iki önemli dijital tarih projesini hayata geçirmiştir. Örneğin “Osmanlı Şehir Tipolojileri ve Atlası 1450-1700” ve “Osmanlı Şehirlerini Haritalamak: Sosyal-Mekansal Benzerlikler ve Özgünlükler (1520-1540)” projeleri dijital şehir tarihi alanına Osmanlı perspektifinden katkı sunan öncü çalışmalardandır.

KAPSAM

Bu eğitimin kapsamı sosyal ve beşeri bilimlerin tüm dallarındaki verileri, dijital teknolojilerin sağladığı imkanlarla ele almak ve yeni araştırma sorularına imkân tanıyan ve tüm dünyada önemli bir gündem olan yöntem ve yaklaşımları öğrenci ve araştırmacılara sunmaktır. Eğitim kapsamında Dijital Sosyal ve Beşerî Bilimlere Giriş ile birlikte 4 modülde eğitim verilecektir: Python'a Giriş ve Veri Görselleştirme, Gephi ile Sosyal Ağ Analizi, Yapay Zekâ Platformu Transkribus ile Otomatik Transkripsiyon, Coğrafi Bilgi Sistemleri ve ArcGIS ile Mekânsal Analiz. Her katılımcı bir modüle devam edebilecektir.

Giriş dersinde Dijital Sosyal ve Beşerî Bilimler'in tanımı, temaları ve araçları ele alınacak aynı zamanda örnek projeler ve uygulamalar sunulacaktır. Bu eğitim kapsamında Python programlama dili uygulamaları yapılarak sosyal ve beşerî bilimler alanındaki araştırma verilerinin görselleştirmesi, istatistiksel hesaplaması ve veri tabanı olarak tasarlanmasına dair kapsamlı dersler verilecektir. Sosyal ve beşerî bilimlerin ortak analiz birimleri olan aktörler, yapılar, bireyler ve kurumlar arasındaki ilişki ağlarını tematik olarak analiz etmeye imkan tanıyan ve verilerdeki salt okuma ile anlaşılamayacak ilişki örüntülerini ortaya çıkaran sosyal ağ analizi yöntemleri Gephi yazılımı eğitimi ile katılımcılara sunulacaktır. Ayrıca Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojisi ile mekânsal veriyi saklamak, kontrol etmek, görselleştirmek ve analiz etme ortamı sağlayan ArcGIS yazılımı eğitimi verilecektir. Son olarak beşerî bilimlerde çığır açan yapay zekâ teknolojisi ile Osmanlıca metinlerin otomatik transkripsiyonu ve kodlanması üzerine tasarlanmış olan Transkribus eğitimidir. Bu platform el yazması ve matbu Osmanlı Türkçesi metinlerin otomatik olarak transkribe edilmesi, kodlanması için yapay zekâ modeli eğitme üzerine geliştirilmiştir. 

Eğiticiler daha önce bu eğitimleri vermiş ve katılımcılar tarafından tam not almış kişilerdir. Konular özellikle sosyal ve beşeri bilimcilerin ihtiyaçları ve birikimleri çerçevesinde uygulamalarla anlatılmaktadır.

Bu eğitim programı ile tüm dünyada eğitim ve öğretimin yanı sıra akademik çalışmaların mahiyetini imkânlarını ve kapsamını önemli ölçüde etkileyen ve genişleten bu yeni yaklaşım ve yöntemler katılımcılarla paylaşılacak ve uygulamalı olarak eğitim sağlanacaktır.

Eğitimler Meridyen Derneği desteği ile çevrimiçi olarak ve katılımcılardan ücret alınmadan gerçekleştirilecektir.

Dijital Sosyal ve Beşeri Bilimlere Giriş

Python'a Giriş ve Veri Görselleştirme

Gephi ile Sosyal Ağ Analizi

Yapay Zekâ Platformu Transkribus ile Otomatik Transkripsiyon

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve ArcGIS ile Mekânsal Analiz

Giriş Dersi

Dijital Sosyal ve Beşerî Bilimlere Giriş

Eğitici: Doç. Dr. Yunus Uğur

Modül I

Python'a Giriş ve Veri Görselleştirme

Eğiticiler: Yusuf Akbulut & Arif Yasin Kavdır

Modül II

Gephi ile Sosyal Ağ Analizi

Eğitici: Dr. Onur Öner

Modül III

Yapay Zekâ Platformu Transkribus ile Otomatik Transkripsiyon

Eğiticiler: Öğr. Gör. Fatma Aladağ & Elif Derin Can

Modül IV

Coğrafi Bilgi Sistemleri ve ArcGIS ile Mekânsal Analiz

Eğitici: Doç. Dr. Celal Şenol

ASİSTANLAR

Serpil Özcan, Marmara Üniversitesi, Tarih Bölümü

Aylin Dengiz Ökke, Marmara Üniversitesi, Tarih Bölümü

Özge Eda Kaya, İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Tarih Bölümü

Emirhan Kabataş, Marmara Üniversitesi, Tarih Bölümü

Etkinliğin hedef kitlesi üniversite ve kurum ayırt etmeksizin tüm lisansüstü öğrenciler ve araştırmacılardır.

Başvurular form ile alınacak ve değerlendirmeler aşağıdaki öncelikler çerçevesinde yapılacaktır:
- Katılımcılar 4 modülden oluşan eğitimlerden sadece birine kabul edilecek ve kursa katılımın zorunlu olduğu belirtilecektir.
- Kurs uygulamalı olacağından her bir modüle en fazla 15 katılımcı kabul edilecektir. Giriş dersi tüm katılımcılara açık olacaktır.
- Öncelik sosyal ve beşerî bilimler alanındaki öğrenci ve araştırmacılara verilecektir. Başvurunun fazla olması durumunda tez aşamasındaki kişiler tercih edilecektir.
- Başvuru formundaki katılım amacına bakılarak Dijital Beşerî Bilimler yaklaşım ve araçları ile hali hazırda planlanmış bir çalışma amacı olan katılım başvuruları tercih edilecektir.

Bu kriterlere sahip kişilere yeni yöntem ve yaklaşımları kendi araştırmalarına hızla entegre etme konusunda eğitim desteği sağlanacaktır.

Kurs sonunda değerlendirme anketi yapılacak ve devam eden katılımcılara katılım belgesi verilecektir.

Başvuru Formu için tıklayınız.